Lex Uber

Z dniem 1 października 2020 r. weszła w życie znowelizowana ustawa o transporcie drogowym, która zrównuje podmioty takie jak Uber ze zwykłymi taksówkami. Znowelizowana ustawa nakłada tym samym zwiększony zakres obowiązków na osoby świadczące przewóz osób za pośrednictwem platformy Ubera.

Uber oraz inne podobne podmioty dotychczas wymykały się obowiązującym regulacją prawnym, bowiem w swojej istocie są one internetową platformą jedynie pośredniczącą w kontakcie pomiędzy przedsiębiorcą zajmującym się przewozem, tj. kierowcą, a konsumentem. Uber nie jest natomiast podmiotem świadczącym usługi taksówkarskie ani inne, polegające na przewozie osób. Formalnie Uber nie jest również korporacją zatrudniającą pracowników świadczących na jej rzecz lub w jej imieniu tego rodzaju usługi. W ocenie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 2016 r. rola Ubera ogranicza się do dostarczania i obsługi platformy elektronicznej umożliwiającej kontakt kierowcy z klientem oraz dokonanie płatności. Usługa ta podobna jest zatem do tych świadczonych przez innych pośredników, takich jak „platformy umożliwiające rezerwację hotelu, wynajęcie prywatnego apartamentu albo dokonanie zakupów u sprzedawców indywidualnych”.

W sprawie Ubera i innych podobnych mu podmiotów głos zabrał ostatecznie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku w sprawie C-434/15. Sąd hiszpański, rozpatrując pozew organizacji zrzeszającej kierowców taksówek z Barcelony przeciwko hiszpańskiemu oddziałowi Uber o nieuczciwą konkurencję, wystosował pytanie prejudycjalne do TSUE, czy w świetle prawa UE Uber świadczy usługi przewozowe, usługi społeczeństwa informacyjnego czy kombinację tychże. Od kwalifikacji zależała możliwość nałożenia na przedsiębiorstwo obowiązku uzyskania stosownego pozwolenia administracyjnego. Trybunał orzekł jednoznacznie, że działalność Uber nie ogranicza się jedynie do pośrednictwa między kierowcami a klientami, lecz świadczy on usługi indywidualnych przewozów miejskich, które udostępnia w szczególności za pomocą narzędzi informatycznych takich jak aplikacja. Kompleksowa usługa przedsiębiorstwa jest złożona z kilku elementów, w tym pośrednictwa, jednak usługa przewozowa jest tym głównym, ponieważ warunki przewozu oraz zasady, jakim musi podporządkować się kierowca, narzucane są przez pośrednika. Toteż działalność Ubera w ocenie TSUE uznać należało za świadczenie „usług w dziedzinie transportu”, nie zaś „usługę społeczeństwa informacyjnego”. Jest ona w związku z tym wyłączona z ogólnej swobody świadczenia usług i jako taka powinna być regulowana przez państwa członkowskie przepisami z dziedziny transportu, takimi jak obowiązują np. przedsiębiorstwa taksówkarskie.

Znowelizowana ustawa o transporcie drogowym zrównuje Ubera z pozostałymi przewoźnikami za pośrednictwem zastosowania nowych definicji legalnych. Zgodnie z art. 4 pkt 30 lit. c) za transport drogowy uważa się działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa przy przewozie osób. Z kolei zgodnie z art. 4 pkt 24 za pośrednictwo przy przewozie osób rozumie się działalność gospodarczą polegającą na przekazywaniu zleceń przewozu osób samochodem osobowym, pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą lub taksówką oraz zawieraniu umowy przewozu w imieniu klienta lub przedsiębiorcy wykonującego przewóz osób lub pobieraniu opłaty za przewóz osób, lub umożliwianiu zawarcia umowy przewozu lub umożliwianiu uregulowania opłaty za przewóz osób – samochodem osobowym, pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą lub taksówką za pośrednictwem dostarczonych lub udostępnionych do tych celów środków komunikacji elektronicznej, domen internetowych, aplikacji mobilnych, programów komputerowych, systemów teleinformatycznych lub innych środków przekazu informacji.

Objęcie nowymi definicjami legalnymi podmiotów takich jak Uber oznacza, iż kierowy świadczący przewozy osób za pośrednictwem takich platform od dnia 1 października 2020 r. są zobligowani do posiadania pojazdu samochodowego odpowiednio wyposażonego i oznaczonego, przeznaczonego do przewozu osób w liczbie nie większej niż 9 łącznie z kierowcą oraz ich bagażu podręcznego za ustaloną na podstawie taksometru opłatą. Od dnia 1 października 2020 r. wszystkie pojazdy we flocie Ubera i innych mu podobnych muszą być odpowiednio oznakowane czyli posiadać dodatkowe białe lub żółte światło z napisem „TAXI” na dachu oraz być zaopatrzone w taksometr. Warto dodać, że musi on zostać zalegalizowany przez urząd miar lub autoryzowane przedsiębiorstwo, a czynność tę należy powtarzać co 25 miesięcy. Dodatkowe warunki, jakie musi spełniać pojazd użytkowany jako taksówka, wymienione są w § 24 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych pojazdów, to jest między innymi co najmniej dwa miejsca dla pasażerów, pomieszczenie na bagaż podręczny pasażera, ogumione koło zapasowe. Taksówka musi też corocznie przechodzić rozszerzone badania techniczne związane ze swoją funkcją. Poza wymogami technicznymi, podmiot zajmujący się działalnością taksówkarską spełnić musi również te warunki, które reguluje z kolei ustawa o transporcie drogowym. W myśl art. 5b ust. 1 pkt 3 podjęcie i wykonywanie przewozu osób taksówką wymaga uzyskania odpowiedniej licencji. Ma ona charakter czasowy. Kierowca taksówki, jeżeli jest przedsiębiorcą nie może być skazany za przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu oraz przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, a ponadto nie zostało w jego sprawie wydane prawomocne orzeczenie zakazujące wykonywania zawodu kierowcy (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. b). Konieczne jest też posiadanie tytułu prawnego do dysponowania pojazdem spełniającym wcześniej opisane wymagania techniczne (art. 5c ust. 1 pkt 5). Prócz tego kierowca musi spełniać inne jeszcze warunki określone w art. 39a ust. 1 pkt 1-4 ww. ustawy. Dodatkowym obowiązkiem może być odbycie zakończonego egzaminem szkolenia z zakresu znajomości topografii miejscowości oraz przepisów prawa miejscowego. Występowanie tego jednak wymogu uzależnione jest od uchwały właściwej rady gminy, której liczba mieszkańców przekracza 100 tys. (art. 6 ust. 3a). Licencja udzielana jest przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta na określony pojazd i obszar obejmujący gminę, gminy sąsiadujące (w razie istnienia porozumienia międzygminnego), a w przypadku Warszawy na obszar całego miasta stołecznego. Warto jeszcze wspomnieć, że na podstawie art. 11b omawianej ustawy rada gminy może ustalać maksymalne ceny za przewozy taksówkowe oraz określać obowiązujące strefy cen (maksymalne stawki taryfowe) przy przewozie osób i ładunków.

Reasumując należy wskazać, iż nowe regulacje wprowadzą przede wszystkim obowiązek posiadania licencji na przewóz osób dla pracowników Ubera. Samochody natomiast muszą być odpowiednio oznaczone naklejkami i lampą oraz wyposażone w taksometry. Jeśli zaś chodzi o korzyści dla kierowców, to są to przede wszystkim: pełne napiwki oraz możliwość korzystania z postojów taxi i wjeżdżania do ograniczonych stref. To ostatnie powinno mieć pozytywny efekt dla klientów, ponieważ możliwe jest skrócenie czasu przejazdów. Z drugiej strony dłużej możemy czekać na rozpoczęcie przejazdu – ze względu na obowiązek posiadania licencji większość kierowców może zrezygnować z tej pracy. Co więcej, przejazdy będą pewnie droższe – takie będzie też w końcu prowadzenie działalności.

H.Sz.