Trybunał Konstytucyjny uchyla zbyt wysokie opłaty w przetargach

Pięciokrotnie wyższa od wpisu kwota za odwołanie do sądu przy zamówieniach publicznych narusza prawo przedsiębiorców do sądu. Tak orzekł w dniu 2 grudnia 2020 r. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem zapadłym w sprawie prowadzonej pod sygn. akt SK 9/17.

Wyrok Trybunału dotyczył art. 34 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, który w przetargach, od odwołania od orzeczeń Krajowej Izby Odwoławczej do sądu, przewiduje opłatę w wysokości pięciokrotnego wpisu przy odwołaniu w pierwszej instancji. Skargę do TK wniosła Spółka, która przystąpiła w lutym 2016 r. do przetargu nieograniczonego na „Świadczenie usługi odbioru odpadów komunalnych powstających na nieruchomościach na terenie miasta B”, który opiewał na ponad 30.000,- euro. Ofert było sześć, spółka odpadła na wstępnym etapie. W związku z tym złożyła odwołanie do KIO, ale bez sukcesu. Spółka następnie złożyła skargę do Sądu Okręgowego wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych. Sąd Okręgowy oddalił wniosek i wezwał Spółkę do uiszczenia 75.000,- PLN opłaty pod rygorem odrzucenia skargi. Spółka nie miała jednak wystarczającej ilości środków, aby uiścić ww. opłatę. Sąd w związku z tym skargę odrzucił.

Spółka zarzuciła w skardze do Trybunału Konstytucyjnego, że tak wysoka opłata pozbawia w wielu przypadkach możliwości skutecznego zaskarżenia orzeczeń w postępowaniu przetargowym, pozbawiając jego uczestników prawa do sądu.

Trybunał uwzględnił skargę Spółki i orzekł, że art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 755, 807 i 956) przez to, że wprowadza nieproporcjonalnie wysoką opłatę stałą, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak wskazał w ustnym uzasadnieniu sędzia TK Jakub Stelina, choć system opłat sądowych czasem może ułatwiać prowadzenie procesów w pewnych sprawach, a kiedy indziej utrudniać, to niedopuszczalne jest ustanawianie opłat w nadmiernej wysokości. W zamówieniach publicznych trzeba pamiętać, że służą one zaspokojeniu potrzeb społecznych, jednak powinny być w racjonalnej zależności od przedmiotu postępowania. Nie powinno być tak, że opłaty będą niewspółmiernie wysokie w stosunku do korzyści, jakie uczestnik przetargu mógłby uzyskać, korzystając z drogi sądowej.

H.Sz.