SN: kara umowna za każdy dzień zwłoki może być naliczana bez ograniczeń

W umowach na wypadek niedociągnięć w wykonaniu umowy określone są często sankcje pieniężne za każdy dzień opóźnienia albo zwłoki. Sąd Najwyższy w uchwale zapadłej w sprawie o sygn. III CZP 16/21 przesądził, że nie musi być oznaczony końcowy termin naliczania kary umownej.

W takiej sytuacji jest to niejako dożywotnia kara, choć może lepiej powiedzieć: do upadłości firmy. Ta praktyczna kwestia wynikła w sporze między generalnym wykonawcą dużego remontu na jednej z łódzkich uczelni a podwykonawcą wymiany stolarki okiennej. Za niewykonanie na czas tych prac strony ustaliły karę umowną w wysokości 2 % od wynagrodzenia brutto za każdy dzień zwłoki, nie określiły jednak daty końcowej jej naliczania.
Podwykonawca wykonał ok. 90 % robót, a reszty nigdy nie dokończył, mimo wielu ponagleń. W tej sytuacji generalny wykonawca zaangażował inną firmę do zastępczego wykonania reszty prac i zażądał od podwykonawcy zwrotu tego wydatku, a nadto 360.000,- PLN kary umownej (wyliczonej na moment wystąpienia z tym żądaniem). A na jej poczet zatrzymał ponad 60.000,- PLN ostatniej raty wynagrodzenia dla podwykonawcy. Następnie wystąpił z pozwem o zapłatę dalszej sumy.

Sąd rejonowy oddalił to żądanie, uznając, że tak ukształtowana kara umowna była z mocy prawa bezwzględnie nieważna, obciążała bowiem kontrahenta niekończącym się zobowiązaniem w razie nienależytego wykonania prac. Tymczasem kara umowna powinna pozwalać z góry określić jej wysokość zarówno stronom umowy, jak i sądowi.
Przy rozpoznaniu apelacji Sąd Okręgowy w Łodzi powziął wątpliwości, które zawarł w pytaniu prawnym do Sądu Najwyższego: czy ważne jest zastrzeżenie kary umownej w postaci określonego procentu wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki bez określenia końcowego terminu naliczenia kary umownej ani jej kwoty maksymalnej?

Sąd Najwyższy orzekł, że dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej za zwłokę w postaci określonego procentu wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki, nawet jeżeli nie określono końcowego terminu naliczania kary ani jej kwoty maksymalnej.

H.Sz.