Na horyzoncie nowa definicja „budowli” i „budynku” –  ważny wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie podatku od nieruchomości

4 lipca 2023 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że definicja budowli zawarta w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych jest niekonstytucyjna. Niezgodność polega na naruszeniu zasady uregulowania przedmiotu opodatkowania w ustawie (art. 217 Konstytucji) oraz zasady powszechności opodatkowania (art. 84). Takie rozstrzygnięcie stanowi największą rewolucję w przedmiocie podatku od nieruchomości od lat, choć jej dokładny zakres i konsekwencje poznamy dopiero w najbliższych miesiącach.

Spory dotyczące kwalifikacji przedmiotu opodatkowania jako budowli toczą się od dawna i stanowią jeden z najczęściej rozpoznawanych rodzajów spraw przez sądy administracyjne w zakresie podatków. Problemy dotyczą ustalenia czy dany obiekt winien być opodatkowany jako budynek czy budowla, co powodowane jest faktem, iż różnica w obciążeniach finansowych może być bardzo duża. Budynki opodatkowane są od powierzchni użytkowej, a budowle od wartości.  

4 lipca Trybunał Konstytucyjny tym razem jednoznacznie wypowiedział się w tej sprawie i podniósł, że ustawa podatkowa w definicji budowli dwukrotnie odsyła do przepisów prawa budowlanego, które nie są przepisami podatkowymi.  Poza tym, nie wiadomo, czy chodzi tylko o ustawę, czy również rozporządzenia zaliczane do prawa budowlanego, zatem podatnik nie wie jak opodatkować należące do niego obiekty. W uzasadnieniu wyroku sędzia TK Rafał Wojciechowski wskazał, że już na podstawie samego brzmienia przepisów ustawy podatkowej podatnik powinien wiedzieć, bez większych wątpliwości, czy podlega w danym stanie faktycznym opodatkowaniu, czy też nie. Tymczasem w przypadku budowli, jako przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości, nie jest możliwe zrekonstruowanie przedmiotu opodatkowania wyłącznie na podstawie ustawy podatkowej. Konieczne jest odwołanie do przepisów prawa budowlanego, ale one również nie pozwalają precyzyjnie ustalić, czy dany obiekt podlega opodatkowaniu jako budowla, czy nie.

Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, ustawodawca w ciągu 18 miesięcy będzie musiał zmienić definicję budowli w taki sposób, aby nie zawierała odesłań do prawa budowlanego. Ponadto ustawodawca powinien zaproponować również nową definicję budynku. Sędzia zastrzegł jednak, że do czasu nowelizacji „przepis będący przedmiotem tego rozstrzygnięcia może być nadal stosowany, a wydane na jego podstawie decyzje w sprawach indywidualnych pozostają w mocy”. Możliwość wzruszania decyzji pojawi się dopiero po utracie mocy obowiązującej, co zgodnie z wyrokiem TK nastąpi dopiero po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

J.B.